Ẩn mình bên bờ sông Đáy, xã Gia Thủy (huyện Nho Quan, Ninh Bình) sở hữu làng gốm hơn nửa thế kỷ tuổi – nơi hội tụ tinh hoa thủ công Bắc Bộ và nguồn nguyên liệu đất sét vàng óng chỉ có ở đây. Không chỉ giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống, nghề gốm Gia Thủy còn tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động, đưa sản phẩm đi khắp thị trường trong nước và xuất khẩu quốc tế.
Đất sét Gia Thủy – vàng ươm của thiên nhiên
Lấy từ mỏ địa phương, đất sét Gia Thủy có màu nâu vàng đặc trưng, độ kết dính cao và khả năng chịu nhiệt vượt trội. Sau khi khai thác, người thợ mang đất phơi nắng, đập nhỏ rồi ngâm trong bể nước để lọc tạp chất. Quá trình này yêu cầu quan sát tỉ mỉ: phơi hơi khô là đủ mềm dẻo, phơi quá ướt hay quá khô đều khiến sản phẩm khó tạo hình. Tiếp đó, đất được xay nhuyễn bằng máy, loại bỏ hẳn những hạt cứng, đảm bảo khối gốm sau khi nặn có độ mịn màng và bám dính hoàn hảo.
Từ thớ đất đến kiệt tác gốm
Mỗi công đoạn tạo hình đòi hỏi tay nghề điêu luyện. Để làm vò, chum, vại – những sản phẩm tròn vẹn cổ điển –, thợ gốm chia đất thành những thớ dài, rồi đặt lên bàn xoay. Từng vòng quay đều tay, khối đất dần cao lên, định hình theo dáng mẫu. Với những chi tiết trang trí, như hoa văn lá trúc hay họa tiết rồng phượng, nghệ nhân dùng que, đục tay khắc tỉ mỉ. Không có máy móc thay thế, mọi đường nét đều in dấu tinh tế của người thợ.
Nghệ thuật “đốt lửa” trong lò nung
Nung gốm là khâu quyết định chất lượng và màu sắc. Lò củi truyền thống của Gia Thủy không chỉ cần đủ nhiệt độ mà còn phải ổn định suốt 12–18 giờ. Người thợ liên tục tiếp củi, điều chỉnh luồng gió và vị trí xếp chồng sản phẩm để tránh cong vênh, nứt rạn. Khi lửa bùng lên âm ỉ, gốm chuyển từ màu đất mờ sang tông men óng ánh – dấu ấn cho một kiệt tác bền đẹp cùng thời gian.
Bảo tồn và phát triển nghề gốm Gia Thủy
Trải qua nhiều biến động kinh tế - xã hội, làng gốm Gia Thủy vẫn giữ vững vị thế nhờ tinh thần khéo tay, sáng tạo của các nghệ nhân. Không chỉ phục vụ nhu cầu đồ dùng sinh hoạt, gốm Gia Thủy còn được giới thiệu tại các triển lãm, là quà tặng văn hóa và kỷ niệm thu hút du khách. Hợp tác xã địa phương đã thành lập chuỗi tour du lịch trải nghiệm: học làm gốm, thử rang củi, thử nung trong lò thủ công, mang đến góc nhìn sâu sắc về nghề truyền thống.
Hành trình từ đất đến trái tim người chơi gốm
Mỗi sản phẩm gốm Gia Thủy là một câu chuyện – câu chuyện về mồ hôi của người thợ dưới nắng cháy, về khói bếp lò và khát vọng khẳng định giá trị làng nghề. Khi bạn đặt lên bàn chuyến vại men nâu óng ánh hay tách chén men trắng tinh khôi, đó không chỉ là vật dụng mà còn là dấu ấn văn hóa cố đô, lưu giữ hồn cốt của miền quê Ninh Bình.
Hãy một lần đến Gia Thủy, chạm vào khối đất sét mềm dẻo, cảm nhận hơi ấm lò nung, và mang về ngôi nhà mình một tác phẩm gốm – tấm lòng của người thợ gốm truyền thống.
Để khám phá thêm vô vàn góc hay về ẩm thực, văn hóa và những điểm đến không thể bỏ lỡ tại Ninh Bình, đừng quên ghé thăm website và nhấn Follow fanpage chính thức của Đại Long Foods. Chúng tôi cập nhật liên tục mẹo trải nghiệm, lịch sự kiện, cũng như ưu đãi đặc sản dành riêng cho bạn. Hy vọng bài viết hôm nay đã mang đến thêm nhiều thông tin hữu ích – hẹn gặp lại bạn ở những chia sẻ tiếp theo!
