Ngày xưa, tại vùng đất Ninh Bình trù phú, nơi những dãy núi đá vôi hùng vĩ uốn lượn quanh dòng sông Hoàng Long trong trẻo, có một món ăn dân dã nhưng vô cùng đặc biệt. Đó là cơm cháy – một món ăn giòn rụm, thơm phức, được xem như quà tặng của lửa và gạo.
Ban đầu, cơm cháy chỉ xuất hiện trong những nhà hàng nổi tiếng bán thịt dê. Thời đó, không phải ai cũng có điều kiện được thưởng thức. Khi ấy, món cơm cháy phải được chiên trực tiếp từ những miếng cơm được nấu trong nồi gang hoặc nồi đất, canh lửa thật tinh tế để lớp cơm dưới đáy cháy cạnh, tạo nên hương vị đặc trưng khó quên. Những ai có điều kiện ghé qua nhà hàng dê ngon trứ danh, khi cắn miếng cơm cháy còn nóng, nghe tiếng rồm rộp vui tai, vị gạo nếp dẻo thơm quện cùng mỡ hành, nước sốt dê sóng sánh, quả là một trải nghiệm ẩm thực không dễ quên.
Nhưng khi ấy, cơm cháy chỉ ăn tại chỗ. Cái thú thưởng thức miếng cơm cháy vừa chiên xong, nóng hổi, chấm cùng sốt vang, sốt dê hay nước mắm chua ngọt, đã trở thành đặc sản nức tiếng Ninh Bình. Thế nhưng, món ăn này không thể mang về nhà, không thể lưu giữ. Du khách phương xa chỉ đành nhớ thương hương vị ấy, thèm thuồng mà không thể có trong những bữa cơm gia đình bình dị.
Rồi một ngày, Đại Long quyết tâm thay đổi điều đó. Người lái thuyền Đại Long vốn là người con xứ Ninh Bình, sinh ra và lớn lên giữa mùi gió đồng, mùi lúa chín, và tiếng chày giã gạo rộn ràng. Ông hiểu rõ món cơm cháy là tinh hoa, là linh hồn ẩm thực của quê hương. Từ sự thấu hiểu ấy, Đại Long ấp ủ một ý tưởng: làm sao để cơm cháy có thể đi xa hơn, không còn giới hạn tại nhà hàng, để ai ai cũng có thể mang về nhà, tự tay chiên giòn và thưởng thức?
Vậy là ông bắt tay vào việc nghiên cứu. Ông chọn những hạt gạo ngon nhất, xay xát kỹ càng, nấu thành cơm, rồi ép chặt thành miếng vuông đều đặn. Tiếp đến, ông phơi khô các miếng cơm ép ấy dưới nắng thanh, để chúng trở thành những "tấm cơm khô" chờ sẵn. Thành phẩm ra đời mang tên "Cơm Cháy Khô Ninh Bình Vàng" – bởi màu vàng ươm sau khi chiên và hương thơm tươi mới như nắng buổi sớm. Từ đó, chỉ cần mua về nhà, đặt chảo dầu lên bếp, nhẹ tay thả miếng cơm khô vào, tiếng xèo xèo vang lên, và ngay lập tức, căn bếp thơm lừng. Không còn cần phải đến nhà hàng, không còn cần phải có nhiều tiền bạc, bất cứ gia đình nào, bất cứ nơi đâu trên mảnh đất hình chữ S, cũng có thể thưởng thức hương vị cơm cháy Ninh Bình trứ danh.
Thế là "Cơm cháy khô Ninh Bình Vàng" của Đại Long đã viết nên một trang mới trong hành trình ẩm thực quê nhà. Không còn hạn chế bởi không gian và thời gian, miếng cơm cháy giòn tan, chan cùng sốt vang, sốt dê, hay ăn kèm chà bông, tương ớt, đều đem lại trọn vẹn hương vị như khi đang ngồi dưới bóng cây xanh rì tại Ninh Bình. Từ một đặc sản độc đáo mà xưa kia chỉ những người khá giả mới có dịp nếm, nay cơm cháy đã tỏa sáng trên bàn ăn mọi nhà, trở thành món quà biếu tặng, món ăn vặt, hay chỉ đơn giản là chút “nhớ thương” hương vị cố hương. Và như thế, câu chuyện về “Cơm cháy khô Ninh Bình Vàng” mãi được khắc ghi trong lòng người Việt, như một dấu son ẩm thực mãnh liệt và đầy tự hào.
