Ninh Bình không chỉ nổi tiếng với những danh thắng thiên nhiên kỳ vĩ, mà còn được xem là cái nôi lịch sử quan trọng của Việt Nam. Trong đó, Cố đô Hoa Lư giữ vai trò đặc biệt, gắn với những nhân vật như Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, mở ra trang sử hào hùng cho dân tộc. Bài viết dưới đây sẽ đưa bạn vào hành trình tìm hiểu những bí ẩn, câu chuyện xoay quanh kinh đô đầu tiên của nước Đại Cồ Việt.
1. Hoa Lư – Vùng đất địa linh nhân kiệt
Nằm giữa quần thể núi đá vôi trùng điệp, Hoa Lư được đánh giá cao về địa thế phòng thủ. Khi Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân và lên ngôi (năm 968), ông chọn nơi này làm kinh đô để xây dựng chính quyền trung ương tập quyền. Xung quanh, sông Hoàng Long, núi non hiểm trở cùng hệ thống hào thành tự nhiên giúp triều đình dễ kiểm soát, giữ vững an ninh quốc gia.
2. Đinh Tiên Hoàng – Vị vua thống nhất giang sơn
Đinh Tiên Hoàng, tức Đinh Bộ Lĩnh, là người đứng đầu trong việc thu phục các sứ quân, lập nên nhà nước Đại Cồ Việt. Với tầm nhìn chiến lược, ông đã tạo dựng một chính quyền tương đối vững mạnh, đề cao kỷ cương, thậm chí có những hình thức xử phạt nghiêm khắc để lập lại trật tự xã hội sau loạn lạc. Dưới thời vua Đinh, Hoa Lư dần trở thành trung tâm chính trị – kinh tế đầu tiên của nước ta.
3. Sự kiện ám sát và bước ngoặt lịch sử
Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và con trai Đinh Liễn bị ám sát bởi kẻ gian Đỗ Thích. Cái chết đột ngột của vua Đinh khiến triều đình rơi vào tình thế bất ngờ. Lê Hoàn, với sự ủng hộ của Thái hậu Dương Vân Nga, lên ngôi và trở thành Lê Đại Hành. Việc này từng gây tranh cãi, nhưng nhờ đó, quân Tống bị đẩy lui, đất nước giữ được độc lập. Hoa Lư tiếp tục chứng kiến thêm một giai đoạn trị vì quan trọng dưới thời Tiền Lê.
4. Lê Đại Hành – Người bảo vệ biên cương
Thời kỳ Lê Đại Hành (Lê Hoàn) nổi bật với cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược. Các tài liệu sử còn ghi lại những trận đánh quyết đoán, lợi dụng địa hình sông núi Hoa Lư, giữ vững bờ cõi Đại Cồ Việt. Thành công này không chỉ khẳng định khả năng quân sự, mà còn nâng cao vị thế quốc gia non trẻ. Tiếc rằng sau khi Lê Đại Hành qua đời, tình hình nội bộ triều đình lại xảy ra biến động, tạo tiền đề cho việc Lý Công Uẩn lên ngôi, dời đô về Thăng Long.
5. Vết tích Hoa Lư và truyền thuyết còn sót lại
Dù kinh đô đã dời đi, Hoa Lư hiện nay vẫn lưu giữ nhiều dấu tích quan trọng. Du khách có thể thăm đền Vua Đinh, đền Vua Lê – nơi kiến trúc cổ xưa được giữ lại, bia đá, tượng thờ, di chỉ khảo cổ… phản ánh quá khứ hào hùng. Nhiều bí ẩn vẫn xoay quanh các kho báu, đường ngầm hay mộ cổ chưa được khai quật. Chính điều này làm nên sức cuốn hút, thôi thúc người ta tìm về Ninh Bình để tự mình khám phá.
6. Hương sắc văn hóa trong lễ hội
Hằng năm, lễ hội Hoa Lư (tháng 3 âm lịch) tái hiện khung cảnh triều đình xưa, với lễ rước, múa rồng, hát chèo, đua thuyền… Người dân địa phương và du khách thập phương cùng dâng hương tưởng nhớ các vị vua có công dựng nước, giữ nước. Phong tục ấy vừa giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, vừa gắn kết cộng đồng. Tham gia lễ hội, bạn có dịp sống lại những khoảnh khắc vàng son của kinh đô cổ, cảm nhận lòng tự hào dân tộc trong từng điệu múa, câu hát.
7. Trải nghiệm du lịch lịch sử
Ngày nay, khi đặt chân đến Ninh Bình, bạn không chỉ được chiêm ngưỡng phong cảnh non nước hữu tình, mà còn bước vào hành trình khám phá lịch sử. Hoa Lư nằm sát các điểm du lịch nổi tiếng như Tràng An, Tam Cốc – Bích Động, chùa Bái Đính. Bạn có thể kết hợp hành trình: buổi sáng tham quan Tràng An, trưa ghé thăm đền Vua Đinh, Vua Lê, chiều dạo bước ở chùa Bái Đính, hoặc ngắm hoàng hôn trên dòng sông êm ả.
8. Ẩm thực gắn liền với lịch sử
Dọc đường khám phá Cố đô, du khách đừng quên thử cơm cháy, dê núi – hai món ăn “thương hiệu” của Ninh Bình. Chính ở vùng đất đậm dấu ấn lịch sử này, người dân địa phương vẫn giữ cách chế biến đặc trưng, tỉ mỉ như cách họ gìn giữ văn hóa tổ tiên. Miếng cơm cháy vàng ươm, thịt dê chấm tương gừng đậm đà sẽ làm chuyến đi thêm thú vị.
9. Giáo dục và bảo tồn
Để thế hệ trẻ hiểu và trân trọng lịch sử dân tộc, nhiều trường học tổ chức tham quan Hoa Lư, đền Vua Đinh – Vua Lê. Qua các buổi học ngoại khóa, học sinh có cơ hội tận mắt ngắm nhìn di tích, nghe kể về giai đoạn đầu dựng nước, về ý nghĩa của hai triều đại Đinh – Tiền Lê. Bên cạnh đó, ngành văn hóa và du lịch Ninh Bình cũng tích cực trùng tu, phục dựng, quảng bá Cố đô Hoa Lư ra toàn quốc và thế giới, góp phần phát huy giá trị di sản.
Câu chuyện về Cố đô Hoa Lư và các vị vua đầu tiên như Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành là một phần không thể thiếu trong dòng chảy lịch sử Việt Nam. Đó là giai đoạn đất nước vừa thống nhất, còn non trẻ nhưng tràn đầy khí phách. Những dấu ấn còn lại đến ngày nay cho thấy tầm vóc, khát vọng tự cường của dân tộc. Hành trình khám phá Ninh Bình sẽ trở nên sâu sắc hơn khi bạn hiểu rằng, dưới mỗi viên đá, mỗi mái đền, từng tấc đất nơi đây đều in đậm câu chuyện về cội nguồn. Và có lẽ, chính những bí ẩn chưa được giải mã trọn vẹn lại càng làm Hoa Lư thêm quyến rũ, khiến du khách mãi mong tìm về để lắng nghe tiếng vọng ngàn năm.
